Μια από τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές μετακινήσεις που συνέβη στον Ελλαδικό χώρο ήταν η μαζική μετανάστευση βλάχικων οικισμών της Ηπείρου η οποία ξεκίνησε τον 17ο , συνεχίσθηκε τον 18ο αιώνα και κορυφώθηκε τον 19ο αιώνα. Τα μεταναστευτικά κύματα στράφηκαν αρχικά κυρίως στις παραδουνάβιε;ς ηγεμονίες και στη συνέχεια στην οθωμανική ενδοχώρα.
Τα κύρια αίτια που ώθησαν τους κατοίκους της Ηπέιρου σε αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης ήταν:
α) Τα επαναστατικά κινήματα του 1600 και του 1611 στα οποία συμμετείχαν οι χριστιανοί της Ηπείρου και της Θεσσαλίας ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Μητροπολίτη Τρίκκης Διονύσιου του Φιλοσόφου
β) Ο σταδιακός περιορισμός του αριθμού των χωριών που υπαγονταν στο προνομιακό καθεστώς ένταξης στο ταμείοτης Βαλιδέ Σουλτάνας
γ) Ο υπερπληθυσμός των ορεινών κοινοτήτων και
δ) Αστάθμητοι παράγοντες , όπως οι συχνές επιδημίες και οι φυσικές καταστροφές.
Στην παρούσα ναφορά θα επιδιωχθεί να εξεταστεί η εν πολλοίς άγνωστη μετοικισία Βλάχων στην Μικρά Ασία, παραθέτωντας αναφορές ιστορικών και ερευνητών σχετικά με το θέμα.
1) Σύμφωνα με τη λαογραφική μελέτη της Θέμιδος Χατζηγεωργίου (Η αποδημία των Ηπειρωτών, Εκδ. Ηπειρωτική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1958, σελ. 55) οι Ηπειρώτες μετανάστευσαν εκτός από την Ιταλία, στη Σερβία , τη Βουλγαρία , τις παραδουνάβιες Ηγεμονίες, την ΑυστοΟυγγαρία, τη Ρωσσία, την Πόλη, τη Μ. Ασία, την Αραβία , την Αίγυπτο, την Αμερική μέχρι και τη μακρινή Αυστραλία.
2) Σύμφωνα με τον Κ. Βακαλόπουλο (Νεοελληνική Ιστορία 1204 – 1940 , τ. α΄ εκδόσεις Αφων Κυριακίδη Α.Ε, 1999 σελ. 59) καθ΄ όλη τη διάρκεια του 16ου αιώνα η -Θράκη αποτέλεσε πόλο έλξης ελληνικών πληθυσμών από την Ήπειρο, τη Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Σε ότι αφορά τους κατοίκους της Ηπείρου βλέπουμε ότι δεν στρέφονται μόνο προς βορρά αλλά αναζητούν μια καλύτερη μοίρα και στην οθωμανική ενδοχώρα. Έτσι ξεκινά και αναπτύσσεται σταδιακά ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα Ηπειρωτών προς τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και την Αυστροουγγαρία και εν συνεχεία προς τη Μακεδονία , Θράκη , Ανατολική Ρωμυλία και τη Μικρά Ασία μέχρι και τη Ρωσσία.
2) Σύμφωνα με τον Κ. Βακαλόπουλο (Νεοελληνική Ιστορία 1204 – 1940 , τ. α΄ εκδόσεις Αφων Κυριακίδη Α.Ε, 1999 σελ. 59) καθ΄ όλη τη διάρκεια του 16ου αιώνα η -Θράκη αποτέλεσε πόλο έλξης ελληνικών πληθυσμών από την Ήπειρο, τη Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Σε ότι αφορά τους κατοίκους της Ηπείρου βλέπουμε ότι δεν στρέφονται μόνο προς βορρά αλλά αναζητούν μια καλύτερη μοίρα και στην οθωμανική ενδοχώρα. Έτσι ξεκινά και αναπτύσσεται σταδιακά ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα Ηπειρωτών προς τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και την Αυστροουγγαρία και εν συνεχεία προς τη Μακεδονία , Θράκη , Ανατολική Ρωμυλία και τη Μικρά Ασία μέχρι και τη Ρωσσία.
3) Σύμφωνα με τον Αστέρη Κουκούδη ( Οι Μητροπόλεις και η διασπορά των Βλάχων, εκδόσεις Ζήτρος , Θεσσαλονίκη, 2000 σελ .115 κ.ε) σε ότι αφορά τους κατοίκους της Νότιας Πίνδου ένα μέρος αυτών και ειδικότερα οι κάτοικοι του Κεφαλοχωρίου Καστανιά μη αντέχοντας τις παρεμβάσεις του Αλή Πασά , τόσο άμεσες, με δολοφονίες προκρίτων του χωρίου, όσο και έμμεσες, με προσπάθειες υποβάθμισης του χωριού από κεφαλοχώρι σε τσιφλίκι αλλά και οι συχνές επιθέσεις των Τουρκαλβανών ληστών οδηγήθηκαν σε αναγκαστικό εκπατρισμό. Στράφηκαν λοιπόν προς την Ανατολική Μακεδονία και την Ανατολική Ρωμυλία . Σύμφωνα με τον Παπανικολάου Νικόλαο (Καστανιά , το χωριό μου , Τρίκαλα 1997, σελ. 361) κατά την περίοδο 1800 με 1840 ένας σημαντικός αριθμός κατοίκων του χωριού αυτού εγκαταστάθηκε ως επαγγελματίες κυρίως στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Για δε τους κατοίκους του Ζαγορίου και της Κόνιτσας , πάντα σύμφωνα με τον ίδιο ερευνητή ( Οι Μητροπόλεις και η διασπορά των Βλάχων, εκδόσεις Ζήτρος , Θεσσαλονίκη, 2000 σελ. 188) κατά τα μέσα του 19ου αιώνα είχαν περιορίσει σταδιακά την δραστηριότητα τους ως μεταφορείς κα προτιμούσαν τη σταθερή εργασία σε μακρινά αστικά κέντρα φτάνοντας μέχρι την παλιά Ελλάδα, τη Ρουμανία και τις Μικρά Ασία.
4)Στα παραπάνω αξίζει να προσθέσουμε και την αναφορά του λαογράφου – ιστορικού Κώστα Φαλτάιτς ο οποίος στο έργο του με τίτλο Οι πλανόδιοι Ηπειρώται τεχνίται και η εθνική μας υπόθεσις (από το ιστολόγιο Πέτρινα Γιάννενα) αναφέρει ότι ένα μεγάλο μέρος των πέτρινων σπιτιών της Μικράς Ασίας ήταν φτιαγμένο από Ηπειρώτες μαστόρους οι οποίοι ήταν ξακουστοί τεχνίτες πέτρας και
5) Αναφορές στο έργο του Φαλτάϊτς υπάρχουν και στην ανωτέρω (παρ. 1) λαογραφική μελέτη της Θέμιδος Χατζηγεωργίου στην οποία και αναφέρονται τα εξής: Χαρακτηριστική είναι μία εικών την οποία ο Φαλτάϊτς δίδει για την γένεσιν των ηπειρώτικων παροικιών....χάνια δε πολλά εις τα χέρια των Ηπειρωτών ήσαν και εις την Μ. Ασίαν. Το χάνι δεν έδιδε μόνον αντί ευτελεστάτου τιμής στέγην και τροφήν εις τους ξενιτευόμενους και εις τα καραβάνια. Ήτο και ένα είδος γραφείου ευρέσεως εργασίας και εντευκτηρίου και πρακτορείου μετακινήσεως. Και σιγά - σιγά δίπλα από το χάνι εδημιουργείτο ή ιδρύετο ένα μαγειρίο, κρατούμενο πάλι από Ηπειρώτην , ένα αρτοποιείον Ηπειρώτικον , ένα παντοπωλείον, ένα ραφείον, ένα παπουτσάδικο. Η παροικία των ηπειρωτών ευσίσκετο έτσι, χωρίς να το καταλάβει κανείς ιδρυμένη και δεν ήργει να έρθει και ο Ηπειρώτης, που ήτο Ζαγορίσιος συνήθως παππάς , εκτελών μαζί με την ιερωσύνην και το διδασκαλικόν επάγγελμα.
Με βάση λοιπόν τις ανωτέρω αναφορές μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι η Μικρά Ασία αποτελούσε και αυτή ,όπως και τόσοι άλλοι, τόπο υποδοχής των Βλάχων Ηπειρωτών. Σίγουρα υπάρχουν πολλά άδιευκρίνηστα σημεία που πρέπι να αποσαφηνιστούν και να αρχίσουν να έρχονται στην επιφάνεια ιστορίες μικρασιατών οι οποίοι είχαν προγόνους από την Ήπειρο. Ο μόνος προς το παρόν τρόπος είναι μέσω των επιθέτων, με ότι κινδύνους μπορεί να συνεπάγετα αυτό σε ότι αφορά την εξαγωγή συμπερασμάτων τα οπόια ίσως να ενέχουν και κάποιο στοιχείο αυθαιρεσίας. Σε κάθε περίπτωση όμως η έρευνα θα συνεχισθεί και κάθε βοήθεια είναι ευπρόσδεκτή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου